Serwis GDDKiA200 lat Centralnej Administracji Drogowej

Pamiątkowe medale w historii drogownictwa

W dzisiejszych czasach posługujemy się fotografią, przesyłamy obrazy informację do najdalszych zakątków świata, a nawet dalej – w kosmos. Nasi poprzednicy utrwalali wizerunki władców i osiągnięcia na monetach i medalach, co praktykuje się do dnia dzisiejszego. O ile monety obiegowe możemy oglądać, to te wydawane okazjonalnie stanowią kolekcjonerski rarytas. Medale są wręczane, otrzymują je osoby z racji pełnionej funkcji, osiągnięć, zasług – tym bardziej są cenne jako nieprzypadkowe wyróżnienie niemalże w każdej dziedzinie. Nie mają one „wysokich” czy „niskich” rang. Są coraz bardziej unikatowe i czasem zapominane, choć są namacalną częścią historii. Przypominają o ludziach i świecie, który już nie istnieje, osiągnięciach technicznych, inżynieryjnych, a z upływem czasu pozwalają odbudować historię zachowanych obiektów. Przykładem tego jest wybity w 1796 roku medal na pamiątkę budowy pierwszego żelaznego mostu na kontynencie europejskim. We współczesnych czasach, przy natłoku informacji, w mediach rzadko przebijają się nasze osiągnięcia techniczne. Tym samym medale popularyzują i utrwalają np. otwarcie mostu przez Wisłę w Puławach. W ciągu 200 lat naszej historii administracyjnej nie zabrakło i takiej formy świadectwa tradycji, osiągnięć i uhonorowania. Przygotowaliśmy kilka przykładów.

 

 

Pięknym świadectwem są medale wybite przez Mennicę Warszawską w 1825 roku, upamiętniające ukończenie budowy Traktu Brzeskiego. 190 kilometrowej, jednej z najnowocześniejszych dróg w ówczesnej Europie. Uczniowie Oddziału Sztuk Pięknych wykonali litografie pomnika, które zostały umieszczone w albumie pod tytułem Rys postawionych pomników i wybitych medalów w Królestwie Polskim w roku 1825. Zostały one utrwalone na Obelisku do dziś dnia znajdującego w Warszawie na Grochowie. W jego dolnej części, po bokach pierwotnie mieściły się powiększone awersy i rewersy tych medali. Ten numizmat z napisem ku czci cara został usunięty po 1915 roku.

 

   

Z okazji 160 lecia powołania Jeneralnej Dyrekcji Dróg i Mostów, w 1979 roku na zlecenie Ministerstwa Komunikacji, Centralnego Zarządu Dróg Publicznych został wybity przez Mennicę Narodową medal, na którego awersie znajdują się popiersia Franciszka Ksawerego Christianiego, Melchiora Nestorowicza oraz Aleksandra Gajkowicza – postaci uznawanych za organizatorów polskiego drogownictwa. Medal o średnicy 7 cm i grubości 3 mm został wykonany z brązu.

 

   

W 2009 roku, GDDKiA również wybiła okazjonalny medal 190 lecia Centralnej Administracji Drogowej, upamiętniający wizerunek pierwszej siedziby Jeneralnej Dyrekcji Dróg i Mostów na Nowym Świecie w Warszawie.

 

   

Centralny Zarząd Dróg Publicznych w Warszawie końcem lat 70 XX wieku zlecił wybicie Medalu za zasługi dla rozwoju sieci drogowej w Polsce, projektu Józefa Stasińskiego. Możemy spotkać dwie wersje z łańcuszkiem do powieszenia oraz w czerwonym kwadratowym etui.

 

Dyrekcje Oddziałów, Okręgów należących do struktur Centralnej Administracji Drogowej również biły medale, które wręczano podczas uroczystości, przy doniosłych okazjach.

 

   

Lata 70 XX wieku, mosiężny odlew piaskowy grubości ok. 0,5 cm, wielkości ~ 8 x 10,5 cm. Wręczany w etui pilśniowym oklejonym czerwona dermą, wykładane białym atłasem.

 

   

Lata 70 XX wieku, wykonany z brązu o nieregularnej grubości 0,3-0,8 cm, wielkości ~ 8 x 8,5 cm.  Wręczany w czerwonym pudełku wyścielanym niebieskim jedwabiem.

 

   

W 1976 roku z okazji wybudowania obwodnicy Wrześni na trasie E-8 został wydany polistyrenowy medal o średnicy 7 cm i grubości 3,5 mm. Na ówczesne czasy było to nowoczesne rozwiązanie i inwestycja podziwiana na arenie krajów bloku wschodniego.

 

   

Nieodłączna częścią funkcjonującego ciała drogowego były przedsiębiorstwa i zakłady które dbały o techniczne aspekty pracy na drogach. Dzięki tym pamiątkom wciąż się je wspomina nie tylko żywym słowem. Z okazji jubileuszu 10 lecia Okręgowego Zakładu Transportu i Maszyn Drogowych w Kielcach wybito miedziany medal o średnicy 6 cm.

 

  

Zjednoczenie Przedsiębiorstw Robót Drogowych i Mostowych, możliwość wykonywania wspólnie przedsięwzięć, wymiana doświadczeń sprzętów i pracowników w okresie niedoborów i wzmożonych prac drogowych również została upamiętniona.

Przy tej okazji nie sposób pominąć wspaniała kolekcję jaką zebrali i przekazali w 2013 roku GDDKiA pracownicy katowickiego Oddziału GDDKiA. Obejmuje ona monety z całego świata obiegowe i okazjonalne oraz medale na których znajdują się mosty, w sumie 220 elementów.