Wiecie, że drogowcy jeszcze do lat 70. XX wieku mieli mundury służby drogowej? A wiek wcześniej nosili szpadę i ostrogi?

W latach 20. XIX wieku służba drogowa zorganizowana była na wzór istniejącego w Rosji Cesarskiego Korpusu Inżynierów Komunikacji i posiadała swoje odrębne przepisy mundurowe. Choć formalnie nie podlegała on władzom wojskowym to urzędnicy posiadali stopnie wojskowe. Wyjątkiem było Królestwo Polskie, gdzie w Królewskim Korpusie Dróg i Mostów ich nie wprowadzono ale korpus podzielono na dziewięć klas. Wszystkie klasy, oprócz dziewiątej, miały ciemnogranatowe mundury z jasno-niebieskimi wypustkami.

 

Mundur klasy I był bogato ozdobiony różnymi przybraniami, potem w miarę zmniejszania się klas ozdoby stawały się skromniejsze. Wszystkim tym klasom przysługiwały szpady i ostrogi. Klasa I miała trzy stopnie i obejmowała tylko trzy osoby, po jednej w każdym stopniu w następującej kolejności: Minister Spraw Wewnętrznych i Policji - Tadeusz Mostowski; ks. Stanisław Staszic - Dyrektor Jeneralny Przemysłu i Kunsztów oraz Franciszek Ksawery Christiani - Dyrektor Jeneralny Dróg i Mostów. Do klasy II należeli Inspektorzy Jeneralni, do klasy III - inżynier naczelny. Klasę IX stanowiła kompania rzemieślnicza, która nosiła szare mundury.

100 lat później umundurowanie służby drogowej w zmienionym wyglądzie pojawiło się w ustawie o państwowej służbie cywilnej z dnia 17 lutego 1922 roku. Art. 35 stanowił iż: „Urzędnik ma prawo do tytułu, przywiązanego do nadanego mu stanowiska służbowego, względnie stopnia służbowego. Urzędnik ma prawo do noszenia munduru lub odznak służbowych, odpowiadających działowi zarządu państwowego i piastowanemu stopniowi służbowemu, o ile mundur lub odznaki służbowe wprowadzone zostaną specjalnemi przepisami.”

Na podstawie zapisów tej ustawy wprowadzono w Polsce Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27.VI.1930 r. o umundurowaniu państwowych urzędników służby drogowej, wykonujących kontrolę ruchu na drogach publicznych. (Dz. U. R. P. nr. 56/30 r., p. 466). Przepisy te szczegółowo określały wzory mundurów, oznak służbowych oraz stopni. Zasadniczym kolorem munduru był jasno brązowy, zaś dystynkcji amarantowy. Guziki munduru przewidywano w dwóch rozmiarach: 23 i 17 mm, wykonane z żółtego metalu (złote) z orłem państwowym. Mundur składał się z kurtki, spodni, płaszcza, czapki, pasa rzemiennego, oznak oraz broni palnej, krótkiej wzoru ustalonego przez MRP z Ministerstwem Spraw Wojskowych i Ministerstwem Spraw Wewnętrznych.

 

Uregulowano wygląd poszczególnych elementów munduru: 

• Kurtka kroju wojskowego, rozcięta z tyłu od pasa w dół, zapinana na 7 guzików z 4 kieszeniami, zapinanymi na jeden guzik. Długość kurtki powinna być taka, aby jej dół z tyłu dotykał płaszczyzny siedzenia przy pozycji siedzącej. Kołnierz kurtki stojąco wykładany z patkami z amarantowego aksamitu. Na patkach umieszczono oznakę drogową z żółtego metalu oraz oznakę stopnia służbowego. Rękawy kurtki zakończone mankietem szerokości 10 cm. 
• Spodnie do munduru w zależności od butów. Krótkie do butów, owijaczy lub sztylp, albo długie, kroju cywilnego, równej szerokości w dole i w kolanie (bez mankietów) do trzewików. - Płaszcz dwurzędowy, po 6 guzików z każdej strony, z kołnierzem leżąco wykładanym, z patkami i oznaką, jak na kołnierzu kurtki, dwie kieszenie kryte po bokach, rękawy zakończone mankietem. W tyle płaszcza, wciętego w stanie, pęto (dragonik) prostokątne, zapinane na dwa duże guziki, a u dołu z tyłu rozcięcie z czterema małymi guzikami. 
• Czapka okrągła, kroju czapek oficerów marynarki, z sukna koloru munduru, wysokości 5 cm. w otoku, z daszkiem i podpinką ze skóry czarnej lakierowanej wokoło dolnej i górnej krawędzi otoku sukienne wypustki koloru amarantowego. Na czapce znajduje się orzeł państwowy bez tarczy z białego metalu (srebrny) o wysokości 4 cm, zaś pod nim nad podpinką - oznaka drogowa wysokości 2 cm.

Gwiazdki na patkach munduru koloru złotego były haftowane a oznaki stopni służbowych przedstawiały się następująco:

• Urzędnik XII st. sł. - patki bez gwiazdek.
• Urzędnik XI st. sł. - na patkach po jednej gwiazdce
• Urzędnik X st. sł. - na patkach po dwie gwiazdki
• Urzędnik IX st. sł. - na patkach po trzy gwiazdki 
• Urzędnik VIII st. sł. - na patkach wzdłuż dolnego brzegu taśma haftowana szerokości 5 mm i po jednej gwiazdce 
• Urzędnik VII st. sł. - taśma jak urzędnik VIII st. sł. i dwie gwiazdki.

Oficjalnie umundurowanie dla pracowników drogowych ulegało zmianom do lat 70 - tych XX wieku, gdy ostatecznie zrezygnowano z mundurów służby drogowej.