Jednostki organizacyjne administracji drogowej Rzeszowszczyzny w latach 1952 – 1975.
JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE ADMINISTRACJI DROGOWEJ NA RZESZOWSZCZYŹNIE W LATACH 1952 – 1975
Jednostki organizacyjne administracji drogowej na szczeblu wojewódzkim
W województwie rzeszowskim jednostkami organizacyjnymi administracji drogowej, podległymi Centralnemu Zarządowi Dróg Publicznych w latach 1952 – 1975 były:
1) Wojewódzki Zarząd Dróg Publicznych w Rzeszowie, utworzony z dn. 1.01.1952 r. zarządzeniem nr 167 Ministra Transportu Drogowego i Lotniczego z 19.12.1951 r.
2) Wydział Komunikacji Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie w latach 1952 – 1973 z tym, że w okresie 1.01.1970 r. – 31.12.1973 r. sprawy dróg lokalnych prowadził Zarząd Dróg Lokalnych utworzony przy Wydziale Komunikacyjnym PWRN, a następnie, w latach 1974 – 1975, Wojewódzki Zarząd Dróg Lokalnych w Rzeszowie.
Pion dróg państwowych i powiatowych
Wojewódzki Zarząd Dróg Publicznych w Rzeszowie był jednostką administracyjną szczebla wojewódzkiego w zakresie dróg państwowych i powiatowych w latach 1952 – 1956, a następnie dróg państwowych w latach 1957 – 1975, utworzonych dekretem o podziale dróg publicznych z dn. 4.08.1956 r. (Dz. U. nr 35 poz. 158).
Przedmiotowy dekret zniósł dotychczasowe kategorie dróg powiatowych i gminnych tworząc kategorię dróg państwowych z dotychczasowych dróg państwowych i powiatowych oraz kategorię dróg lokalnych z dotychczasowych dróg gminnych.
Wojewódzki Zarząd Dróg Publicznych był jednostką budżetową posiadającą uprawnienia rozrachunku gospodarczego.
Do zadań Wojewódzkiego Zarządu Dróg Publicznych w Rzeszowie należało w szczególności:
- kierowanie całokształtem gospodarki na drogach państwowych i powiatowych województwa rzeszowskiego w zakresie budowy, przebudowy i utrzymania dróg, mostów, wiaduktów i przepustów drogowych,
- nadzór nad robotami drogowymi wykonywanymi przez rejony eksploatacji dróg publicznych oraz zleconymi do wykonania przedsiębiorstwom obcym,
- współpraca z radami narodowymi w zakresie gospodarki na drogach lokalnych oraz wykonanie nadzoru nad przestrzeganiem przepisów porządkowych na drogach, jak również przy ustalaniu potrzeb i planów dla dróg państwowych,
- kontrola całokształtu działalności wszystkich podległych jednostek organizacyjnych.
Wojewódzkiemu Zarządowi Dróg Publicznych w Rzeszowie w latach 1952 – 1975 podlegały:
1) Rejony Eksploatacji Dróg Publicznych w: Dębicy, Jarosławiu, Jaśle, Przemyślu, Rzeszowie, Sanoku i Tarnobrzegu, utw. z dn. 1.01.1952 r. oraz Rejon Eksploatacji Dróg Publicznych w Krośnie utw. z dn. 1.01.1956 r.
2) Rejon Eksploatacji Kamienia w Rzeszowie utw. w 1956 r. na podstawie zarządzenia nr 15/56 Dyrektora Centralnego Zarządu Dróg Publicznych z dn. 23.04.1956 r.
3) Wojewódzka Baza Obsługi Maszyn Drogowych w Radymnie, utworzone z dn. 1.05.1959 r. na podstawie zarządzenia nr N 01-4-1/4/59 Centralnego Zarządu Dróg Publicznych z dn. 3.03.1959 roku.
4) Wojewódzkie Laboratorium Drogowo-Mostowe w Rzeszowie utworzone w 1955 r. w oparciu o zarządzenie Dyrektora Centralnego Zarządu Dróg Publicznych z dn. 9.05.1955 r.
5) Pracownia Geodezyjno-Wywłaszczeniowa w Rzeszowie utw. z dn. 1.07.1958 r.
6) Wojewódzki Punkt Obsługi Radiotelefonów i Automatyki w Rzeszowie utworzony w marcu 1971 r.
7) Dwa Kierownictwa Robót w Łańcucie i Jarosławiu, zorganizowane dla wykonania obejścia Łańcuta i przebudowy drogi od Przeworska do Radymna.
Schemat organizacyjny Rejonu Eksploatacji Dróg Publicznych pokazano na rysunku poniżej
Rejony Eksploatacji Dróg Publicznych działały na zasadach pełnego wewnętrznego rozrachunku gospodarczego.
Do zadań Rejonów Eksploatacji Dróg Publicznych należało w szczególności:
- wykonanie wszystkich robót dotyczących utrzymania dróg państwowych i powiatowych oraz tych robót w zakresie budowy i przebudowy dróg, które nie zostały zlecone do wykonania na podstawie umów innym przedsiębiorstwom drogowym lub mostowym,
- wykonywanie – w miarę posiadanych możliwości – robót na drogach lokalnych oraz ulicach, stosownie do porozumień z powiatowymi i miejskimi radami narodowymi.
Obszar działania powołanych do życia z dn. 1.01.1952 r. 7 rejonów eksploatacji dróg publicznych wg stanu na 31.12.1952 r. przedstawiał się jak niżej:
1) Rejon Eksploatacji Dróg Publicznych w Dębicy obejmował drogi państwowe i powiatowe na terenie powiatów dębickiego i mieleckiego,
2) Rejon Eksploatacji Dróg Publicznych w Jarosławiu obejmował drogi państwowe i powiatowe na obszarze powiatów jarosławskiego, lubaczowskiego i przeworskiego,
3) Rejon Eksploatacji Dróg Publicznych w Jaśle obejmował drogi państwowe i powiatowe na obszarze powiatów jasielskiego, gorlickiego i krośnieńskiego,
4) Rejon Eksploatacji Dróg Publicznych w Przemyślu obejmował drogi państwowe i powiatowe na obszarze powiatów brzozowskiego i przemyskiego,
5) Rejon Eksploatacji Dróg Publicznych w Rzeszowie obejmował drogi państwowe i powiatowe na obszarze powiatów łańcuckiego i rzeszowskiego,
6) Rejon Eksploatacji Dróg Publicznych w Sanoku obejmował drogi państwowe i powiatowe na obszarze powiatów leskiego, sanockiego i ustrzyckiego,
7) Rejon Eksploatacji Dróg Publicznych w Tarnobrzegu obejmował drogi państwowe i powiatowe na obszarze powiatów kolbuszowskiego, niskiego i tarnobrzeskiego.
Wymienione powyżej obszary działania rejonów uległy zmianie z początkiem 1956 r. w wyniku utworzenia dodatkowego Rejonu Eksploatacji Dróg Publicznych w Krośnie oraz powiatów: strzyżowskiego (w 1954 r.), leżajskiego i ropczyckiego (w 1955 r.).
Ustalone w 1956 r. granice i obszary działania rejonów przetrwały w prawie niezmienionej postaci do dnia 30.06.1975 r.
Obszary działania rejonów eksploatacji dróg publicznych według stanu na dzień 1.01.1975 r. przedstawiały się następująco:
1) REDP w Dębicy obejmował drogi państwowe na terenie powiatów: dębickiego i mieleckiego oraz częściowo ropczyckiego i kolbuszowskiego,
2) REDP w Jarosławiu obejmował drogi państwowe na obszarze powiatów: jarosławskiego i przeworskiego oraz częściowo lubaczowskiego i łańcuckiego,
3) REDP w Jaśle obejmował drogi państwowe na obszarze powiatów: gorlickiego i jasielskiego oraz częściowo strzyżowskiego,
4) REDP w Krośnie obejmował drogi państwowe na obszarze powiatów: krośnieńskiego oraz częściowo brzozowskiego i strzyżowskiego,
5) REDP w Przemyślu obejmował drogi państwowe na obszarze powiatów: przemyskiego oraz częściowo lubaczowskiego, ustrzyckiego, brzozowskiego i jarosławskiego,
6) REDP w Rzeszowie obejmował drogi państwowe na obszarze powiatów: łańcuckiego i rzeszowskiego oraz częściowo kolbuszowskiego, ropczyckiego, strzyżowskiego i leżajskiego,
7) REDP w Sanoku obejmował drogi państwowe na obszarze powiatów: leskiego i sanockiego oraz częściowo ustrzyckiego,
8) REDP w Stalowej Woli obejmował drogi państwowe na obszarze powiatów: niskiego i tarnobrzeskiego oraz częściowo kolbuszowskiego.
Do 1968 r. w rejonach eksploatacji Dróg Publicznych oraz Powiatowych Zarządach Dróg Lokalnych – w zależności od długości sieci drogowej, rodzaju nawierzchni, natężenia ruchu itp. – było od 3 do 7 sekcji drogowych z drogomistrzem na czele.
W latach 1968 – 1975 drogową służbę liniową na terenie województwa rzeszowskiego stanowiły:
- obwody drogowe w pionie dróg państwowych,
- nadzorcy dróg i mostów w pionie dróg lokalnych.
Od 1.01.1968 r. we wszystkich rejonach eksploatacji Dróg Publicznych utworzono po trzy obwody drogowe, a mianowicie:
1) w REDP w Dębicy – obwody drogowe w Dębicy, Sędziszowie i Mielcu,
2) w REDP w Jarosławiu – obwody drogowe w Komiczowie, Przeworsku i Oleszycach,
3) w REDP Jasło – obwody drogowe w Jaśle, Gorlicach i Nowym Żmigrodzie,
4) w REDP w Krośnie – obwody drogowe w Krośnie, Brzozowie i Dukli,
5) w REDP w Przemyślu – obwody drogowe w Radymnie, Dubiecku i Birczy,
6) w REDP w Rzeszowie – obwody drogowe w Rzeszowie, Głuchowie i Leżajsku,
7) w REDP w Sanoku – obwody drogowe w Sanoku, Baligrodzie i Ustrzykach Dolnych,
8) w REDP w Tarnobrzegu – obw. drogowe w Tarnobrzegu, Warchołach i Sokołowie.
Obszary działania REDP w latach 1952 – 1975 pokazują załączone mapy:
Mapa 1 TUTAJ
Mapa 2 TUTAJ
Obsada stanowisk kierowniczych w WZDP w Rzeszowie w latach 1952 – 1975
Dyrektor WZDP
1.01.1952 r. – 28.02.1952 r. – p.o. mgr inż. Józef Piwowoński
1.03.1952 r. – 30.04.1954 r. – inż. Edward Wójcik
1.05.1954 r. – 15.09.1954 r. – p.o. mgr inż. Józef Piwowoński
16.09.1954 r. – 31.07.1966 r. – inż. Kazimierz Ciszewski
1.08.1966 r. – 31.08.1974 r. – mgr inż. Jerzy Wysocki
1.09.1974 r. – 30.06.1975 r. – mgr inż. Lech Krupiński
Zastępca Dyrektora – Główny Inżynier
1.01.1952 r. – 31.03.1957 r. – mgr inż. Józef Piwowoński
1.04.1957 r. – 31.07.1966 r. – mgr inż. Jerzy Wysocki
1.08.1966 r. – 30.06.1975 r. – inż. Julian Łuc
Zastępca Dyrektora
7.05.1952 r. – 31.12.1954 r. – Eugeniusz Dąbrowski
1.02.1954 r. – 31.03.1957 r. – mgr Karol Fitrzyk
1.02.1974 r. – 30.06.1975 r. – inż. Antoni Siwowski
Obsada stanowisk kierowniczych w Rejonach Eksploatacji Dróg Publicznych podległych WZDP w latach 1952 – 1975:
Tabela cz.1 TUTAJ
Tabela cz.2 TUTAJ
Wykaz pracowników WZDP w Rzeszowie zatrudnionych w latach 1952 – 1975:
Tabela cz.1 TUTAJ
Tabela cz.2 TUTAJ
Tabela cz.3 TUTAJ
Obsada stanowisk dyrektorskich w Dyrekcji Okręgowej Dróg Publicznych w Rzeszowie w latach 1976 – 1991
Obsada stanowisk kierowniczych w komórkach usługowych – pracowniach i laboratorium – podporządkowanych DODP w latach 1975 – 1990 TUTAJ
Obsada Stanowisk Kierowniczych w RDP w latach 1975 – 1990:
Tabela cz.1 TUTAJ
Tabela cz.2 TUTAJ
Pion dróg gminnych i lokalnych
W latach 1952 – 1973 jednostką administracyjną szczebla wojewódzkiego w zakresie dróg gminnych, a następnie lokalnych był Wydział Komunikacji Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie, z tym, że w latach 1970 – 1973 sprawy dróg lokalnych prowadził utworzony w Wydziale Komunikacji PWRN Zarząd Dróg Lokalnych. Od 1.01.1974 r. drogi lokalne podporządkowane zostały Wojewódzkiemu Zarządowi Dróg Lokalnych, utworzonemu na bazie Zarządu Dróg Lokalnych.
Jednostkami podstawowymi w zakresie dróg gminnych, a następnie lokalnych były Wydziały Komunikacji Prezydiów Powiatowych Rad Narodowych, które działały na obszarze jednego powiatu.
Według stanu z 1952 r. na terenie województwa rzeszowskiego było 18 Wydziałów Komunikacji PPRN, a mianowicie: w Brzozowie, Dębicy, Gorlicach, Jarosławiu, Jaśle, Kolbuszowej, Krośnie, Lesku, Lubaczowie, Łańcucie, Mielcu, Nisku, Przemyślu, Przeworsku, Rzeszowie, Sanoku, Tarnobrzegu i Ustrzykach.
W 1954 r., w wyniku utworzenia powiatów strzyżowskiego i radymniańskiego, powstały Wydziały Komunikacji PPRN w Strzyżowie i Radymnie.
Wydział Komunikacji PPRN w Strzyżowie istniał do końca czerwca 1975 r. (do reorganizacji), natomiast Wydział Komunikacyjny w Radymnie zlikwidowano z dn. 31.12.1961 r. wraz ze zniesieniem powiatu radymniańskiego.
W 1963 r. na terenie województwa rzeszowskiego było ogółem 21 wydziałów komunikacji w Pow. Radach Narodowych. W tym też roku w oparciu o uchwałę nr 36/63 KERM z dn. 17.01.1963 r. utworzono powiatowe zarządy dróg lokalnych.
Na terenie województwa rzeszowskiego utworzono Powiatowe Zarządy Dróg Lokalnych w miastach powiatowych: Brzozów, Dębica, Gorlice, Jarosław, Kolbuszowa, Krosno, Lesko, Lubaczów, Łańcut, Leżajsk, Mielec, Nisko, Przemyśl, Przeworsk, Ropczyce, Rzeszów, Strzyżów, Sanok, Tarnobrzeg i Ustrzyki Dolne.
Stan ilościowy PZDL utworzonych w 1963 r. utrzymał się bez zmian do IV kwartału 1972 r. rozwiązano bowiem PZDL w Lesku, Sanoku i Ustrzykach Dolnych, powołując do życia z dn. 1.01.1973 r. Bieszczadzki Powiatowy Zarząd Dróg Lokalnych, któremu podporządkowano trzy Rejony Dróg Lokalnych, utworzone na bazie rozwiązanych PZDL w Lesku, Sanoku i Ustrzykach Dolnych.
Powiatowe Zarządy Dróg Lokalnych były jednostkami budżetowymi, podporządkowanymi bezpośrednio prezydiom powiatowym rad narodowych.
Oprócz jednostek podstawowych, jakimi były Powiatowe Zarządy Dróg Lokalnych, Wojewódzkiemu Zarządowi Dróg Lokalnych w Rzeszowie podlegały również jednostki o charakterze usługowym, a mianowicie:
a) w latach 1955 – 1962; Gospodarstwo Pomocnicze „Kamieniołomy”, utworzone w 1955 r. uchwałą Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z miesiąca lutego 1955 r., któremu podlegały kamieniołomy w Koziej Górze, Goczałkowicach, Łużnej i Komańczy,
b) w latach 1971 – 1975 (do 30.06.); Gospodarstwo Pomocnicze Produkcji Materiałów Drogowych Zarządu Dróg Lokalnych utworzone w 1971 r., któremu podlegały:
- Zakład Eksploatacji Popiołów Lotnych w Elektrowni w Koninie,
- Kamieniołom w Komańczy,
- Kamieniołom w Stępinie,
- Kamieniołom w Bruśnie,
- Żwirownia w Siedliskach,
- Zakład Prefabrykatów Drogowych w Żdżarach,
- Pracownia Projektowa.
Siedziby i obszary działania PZDL w latach 1963 – 1975 pokazane są na mapach:
Schemat organizacyjny WZDL w Rzeszowie z 1973 r. TUTAJ
Schemat organizacyjny Zarządu Dróg Lokalnych Wydziału Komunikacji Prezydium WRN w Rzeszowie TUTAJ
Organizacja i zakres działania służb liniowych na drogach państwowych i lokalnych
W latach 1952 – 1967 służbę liniową w rejonach eksploatacji dróg publicznych i powiatowych zarządach dróg lokalnych stanowili nadzorcy dróg i mostów oraz dróżnicy.
Nadzorcy i mostów państwowych i powiatowych opiekowali się drogami i obiektami mostowymi na obszarze sekcji drogowej, obejmującej 50 – 100 km dróg na terenie od jednej do kilku gmin, natomiast nadzorcy dróg i mostów lokalnych na obszarze sekcji drogowej, obejmującej 80 – 100 km dróg.
Do obowiązków nadzorcy dróg i mostów państwowych lub lokalnych należało:
- nadzór techniczny dróg w granicach sekcji,
- nadzór nad pracami dróżników oraz brygad roboczych wykonujących roboty utrzymaniowe,
- organizowanie i kierowanie robotami drogowymi i mostowymi wykonywanymi gospodarczo oraz w ramach czynów społecznych – dotyczy dróg lokalnych,
- dokonywanie odbioru ilościowego i jakościowego robót wykonywanych na sekcji.
Obsada stanowisk kierowniczych w pionie dróg lokalnych w latach 1952 – 1975
1. inż. Kazimierz Karol – Kierownik Wydziału Komunikacji w Prezydium WRN w Rzeszowie w latach 1952 – 1969.
2. mgr inż. Orzech Zbigniew – Kierownik Wydziału Komunikacji Prezydium WRN w Rzeszowie w 1970 r.
3. mgr Stanisław Haber – Kierownik Zarządu Dróg Lokalnych w Rzeszowie w latach 1971 – 1973.
4. mgr Maciej Ziemiański – Kierownik Wojewódzkiego Zarządu Dróg Lokalnych w Rzeszowie w latach 1974 – 1975.
Tabela przedstawia obsadę stanowisk kierowniczych w jednostkach administrujących drogami lokalnymi, tj. w wydziałach komunikacji prezydiów powiatowych rad narodowych (lata 1952 – 1963) oraz powiatowych zarządach dróg lokalnych (lata 1963 – 1975).
Tabela cz.1 TUTAJ
Tabela cz.2 TUTAJ
Tabela cz.3 TUTAJ
Tabela cz.4 TUTAJ
Tabela cz.5 TUTAJ
Wykaz pracowników zatrudnionych w pionie WZDL w Rzeszowie w 1952 – 1975 TUTAJ
Kolejna część monografii poświęcona będzie pracowniom Dyrekcji Okręgowej Dróg Publicznych.
