Rozwój motoryzacji i związana z tym potrzeba zmian technologii budowy dróg przyczyniła się do powołania międzynarodowej organizacji skupiającej drogowców z całego świata. Od początku jej funkcjonowania aktywnie działają w niej Polacy.

I Światowy Kongres Drogowy (ŚKD) zwołano w Paryżu w 1908 roku z inicjatywy francuskiego Ministra Robót Publicznych Louisa Barthou. Celem statutowym kongresu stało się tworzenie warunków dla postępu technicznego w budowie, wyposażaniu i utrzymaniu dróg oraz rozwoju sieci drogowej na świecie. W kongresie uczestniczyło ponad 2000 delegatów i wystawców z 33 krajów z całego świata. Ogromne zainteresowanie skłoniło do powołania w 1909 roku organu do organizacji kolejnych tego typu spotkań, Międzynarodowego Stałego Stowarzyszenia Kongresów Drogowych (Permanent International Association of Road Congresses – PIARC).

 

Kurz, znaki, militarne znacznie dróg, narodziny autostrad

Jednym z pierwszych zagadnień kongresu było przystosowanie dróg do nowego środka lokomocji jakim był samochód oraz problem powszechnego kurzu wznoszonego przez coraz szybciej poruszające się pojazdy. Innym istotnym zagadnieniem była standaryzacja przepisów ruchu drogowego oraz sygnalizacji i informowania kierowców o zagrożeniach na drogach. To właśnie w Paryżu wprowadzono pierwsze międzynarodowe znaki drogowe. Na kolejnym planowanym kongresie w 1916 roku w Monachium zamierzano rozwiązać problem chaosu komunikacyjnego dużych miast gdzie ruch pieszy, konny, szynowy oraz samochodowy konkurował na drodze o palmę pierwszeństwa. Kongres nie odbył się z powodu wybuchu I Wojny Światowej.

 

Doświadczenia wojenne uświadomiły drogowcom znaczenie strategiczne i militarne dróg kołowych oraz skalę problemów, które trzeba rozwiązać by umożliwić przemieszczanie się drogami tysięcy pojazdów 24 godziny na dobę. Temu zagadnieniu poświęcono pierwszy powojenny kongres, który odbył się w 1923 roku w Sewilli. Kongres w Mediolanie z 1926 roku, został zdominowany przez zagadnienia wokół niezależnych, szybkich dróg dla samochodów i ciężarówek z całym zapleczem dla podróżujących. Do debaty przyczynił się, nowo otwarty w 1924 roku, 80-kilometrowy odcinek pierwszej na świecie autostrady pomiędzy Mediolanem a Varese. Do wybuchu II wojny światowej odbyły się jeszcze trzy ŚKD: w 1930 roku w Waszyngtonie, w 1934 roku w Monachium – zdominowany przez nazistowską propagandę oraz w 1938 roku w Hadze w cieniu aneksji Austrii i wystąpienia Włoch z Ligi Narodów. II Wojna Światowa przerwała na 13 lat międzynarodowe spotkania drogowców. Po wojnie po raz pierwszy członkowie kongresu spotkali się w Lizbonie w 1951 roku. Kontynuując przedwojenną tradycję obrady Kongresu odbywają się regularnie co 4 lata. Wyjątek stanowił kongres z 1964 roku w Rzymie, który ze względu na sytuację polityczną przeniesiono z planowanego na rok 1963 w Deli. W 2019 roku Światowy Kongres Drogowy odbędzie się w Abu Dhabi.

 

Polscy drogowcy na Światowych Kongresach Drogowych

 

Mimo iż Polski nie było na mapie, ślady członkostwa Polaków można znaleźć w sprawozdaniach z obrad pierwszych ŚKD. W sprawozdaniu z I kongresu z 1908 roku w Paryżu na liście członków wymieniono takie osoby jak; Nestorowicz (M. W) - Ingenieur des Voies de Communication Konin, Zborovski (Joseph) - Ingenieur des Voies de Communication Varsovie, Kowalski (Jean) - Ingenieur des Voies de Communication Lowicz (wszyscy w składzie Rosji), Adamczyk (Ladislas) Lemberg; Biernacki (Eduard) Lemberg; Strozecki (Michael) Lemberg; Szulcer (Stanislaw) Lemberg Galicie (wszyscy w składzie Austrii). Wymienione osoby przewijają się w sprawozdaniach z kolejnych kongresów z 1910 roku w Brukseli oraz z 1913 roku w Londynie.

 

Pierwszy raz przemawiał w imieniu Polski na obradach ŚKD w 1923 roku w Sewilli Inspektor Ministerstwa Robót Publicznych inż. Ryszard Minchejmer. Na inaugurację obrad, w swoim przemówieniu po francusku, podziękował w imieniu Rządu Polskiego władzom Hiszpanii oraz organizatorom za zaproszenie na obrady IV Kongresu. Na liście stałych członków PIARC z ramienia Polski było wówczas osiem osób, między innymi: M. Nestorowicz, M. Stróżecki, S. Bryła, A. Kuehnel. Na kolejnym ŚKD w 1926 roku Polska miała ośmiu delegatów i ponad 150 członków stałych PIARC. Pierwsze referaty na ŚKD Polacy wygłosili w 1930 roku w Waszyngtonie. Swoje prelekcje mieli Jerzy Marynowski na temat klinkierni w Polsce, A. Gajkowicz, L. Borowski, A. Zubelewicz, J. Moszyński na temat ulepszania dróg gruntowych oraz I. Drexler na temat rozwoju ulic miejskich. Cała polska delegacja liczyła 150 osób.

 

W 1938 roku kongres odbył się w Hadze, a brało w nim udział 2000 delegatów, w tym z Polski 115 osób. Polska delegacja pod względem liczebności była piąta po delegacjach Francji, Wielkiej Brytanii, Niemiec i Włoch. Polskiej delegacji rządowej przewodniczył A. Gajkowicz. W polskim sprawozdaniu z tego kongresu możemy przeczytać iż: nowoczesne metody budowy nawierzchni w Polsce są takie same jak za granicą, polskie materiały drogowe nie są gorsze od zagranicznych, poziom polskiej kadry inżynierskiej nie ustępuje w niczym kadrze zagranicznej natomiast polski robotnik drogowy jest lepszy od robotnika zagranicznego. Mankamentem polskiego drogownictwa tego czasu jest brak w kraju odpowiedniej produkcji maszyn drogowych oraz zbyt niskie nakłady finansowe w porównaniu do tych zagranicznych. Na kongresie w Hadze E. Nowakiewicz i A. Gajkowicz weszli do Stałej Komisji PIARC. A. Gajkowicz był członkiem tej komisji do 1971 roku i po raz ostatni reprezentował Polskę na XIV kongresie w Pradze tuż przed swoja śmiercią.

 

Jedynym ŚKD w którym Polacy nie brali udziału był pierwszy po II Wojnie Światowej zwołany w 1951 roku ŚKD w Lizbonie.

Udział naszych drogowców w pracach ŚKD miał niebagatelny wpływ na rozwój dróg w kraju. W odrodzonym Państwie Polskim doświadczenia zdobywane podczas pierwszych ŚKD zostały wykorzystane przez nich do scalenia ze sobą po zaborczych systemów drogowych. Z inicjatywy M. Nestorowicza zainicjowano wzorem ŚKD Polskie Kongresy Drogowe by we własnym gronie wymieniać się doświadczeniami i rozwiązywać specyficzne dla Polski problemy drogownictwa.

 

Od 1969 roku odbywają się również Międzynarodowe Zimowe Kongresy Drogowe. Ostatni międzynarodowy kongres zimowy odbył się w 2018 roku w Gdańsku. Polska była pierwszym krajem Europy Środkowo-Wschodniej pełniącym rolę organizatora i gospodarza tego zgromadzenia.