W okresie międzywojennym zostały zgromadzone bardzo bogate zbiory, które wyeksponowano na wystawach w powołanym Muzeum Techniki i Przemysłu w Warszawie. Również w tym okresie powołano do życia Muzeum komunikacji, w którym utworzono Dział Dróg Kołowych i ciekawa wystawę, posiadająca kilkaset unikalnych eksponatów. Niestety wybuch II wojny światowej i działania wojenne spowodowały, że liczne i cenne eksponaty uległy zniszczeniu.
Po wojnie środowiska techniczne podjęły energiczne i skuteczne działania żeby reaktywować muzea techniczne. W 1955 roku na wniosek Naczelnej Organizacji Technicznej powstało Muzeum Techniki jako placówka tej organizacji. W powstałym muzeum na salach wystawowych wyeksponowano kilka eksponatów związanych z techniką drogową i mostową, bo zbiory przedwojenne przepadły bezpowrotnie. Drogowcy chcieli, żeby ich dorobek, osiągnięcia techniczne i pamiątki byłe eksponowane w muzeach ale wszelkie próby nie powiodły się. Przełom na plus nastąpił dopiero w latach 70-tych, kiedy to w ówczesnym Centralnym Zarządzie Dróg Publicznych powołano stanowisko specjalisty ds. ochrony zabytków techniki drogowej i mostowej.
Zasłużeni pracownicy drogownictwa, by wspomnieć inż. Zenona Krogulca, inż. Władysława Filippoto, inż. Leona Nowickiego, inż Konrada Jabłońskiego, inż, Jerzego Dudę i wielu pracowników DODP i Rejonów wypracowało bardzo ciekawe formy ochrony zabytków zabezpieczania i gromadzenia cennych eksponatów. Na szczególne wyróżnienie zasługuje pomoc organizacji technicznej SITK, która powołała do życia Komisję Główną Ochrony Zabytków Techniki. Jej członkowie bardzo aktywnie włączali się do pracy na rzecz zabytków drogownictwa. Powstało kilka ekspozycji, skansenów i izb pamięci. Zabezpieczono i zachowano kilka tysięcy eksponatów, w tym wiele unikatowych egzemplarzy odnowiono. Większość tych zbiorów zgromadzono i wyeksponowano w Szczucinie na placu po byłym obwodzie drogowym przy drodze krajowej nr 73 Kielce – Tarnów.
Wśród zbiorów znajdują się pamiątki o tematach:
Drogi – dokumentacje drogowe, ewidencja, plany liniowe, znaki drogowe i tablice, opisy, symbole, instrukcje, podręczniki, medale, książki o tematyce drogowej
Mosty – dokumentacje i projekty mostów, modele, fragmenty zachowanych konstrukcji zabytkowych obiektów mostowych już nieistniejących, książki i podręczniki
Przyrządy pomiarowe – instrumenty, aparaty geodezyjne jak: busole, niwelatory, teodolity, węgielnice, tyczki, taśmy, kliny, piony, goniometry.
Narzędzia drogowe – kilofy, łopaty, grace, oskardy, drągi, widły, grabie, szczotki, młotki, kleszcze, taranki, łaty, taczki, świdry, piły, szpilki, tłuki.
Mundury służbowe pracowników drogownictwa – mundury dróżników, nadzorców, drogomistrzów, kierowników obwodów, emblematy, ubrania robocze i sprzęt ochrony osobistej.
Dokumenty – zarządzenia, ewidencje, dzienniki budowy, kwity, akta osobowe, instrukcje, druki, księgi, formularze, korespondencje, mapy
Laboratorium drogowe – sita, kolby, wstrząsarki, wagi, formy do próbek, przyrządy do badań lepiszcz bitumicznych i materiałów drogowych, normatywy, recepty.
Biblioteka archiwalna – książki zabytkowe, broszury, wydania, periodyki, foldery, mapy, atlasy, katalogi, kroniki, monografie, bibliografie, albumy, czasopisma drogowe.
Fotografie – obiektów, maszyn, zasłużonych osób, negatywy, filmy, przeźrocza, obrazy o tematyce drogowej, zdjęcia dokumentacyjne.
Skansen maszyn drogowych – zrywarki, kruszarki, kociołki, kotły, spycharki, równiarki, pompy, walce konne i mechaniczne, kultywatory, pługi, brony, lokomobile, otaczarki, koleby, szczotki mechaniczne.
Zasłużeni dla drogownictwa – portrety osób, osobiste dokumenty, legitymacje, świadectwa, medale i odznaczenia państwowe i resortowe, listy gratulacyjne, nominacje, sztandary.
Izba regionalne – sprzęty użytku codziennego, narzędzia gospodarcze, stroje ludowe, dokumenty dotyczące historii regionu, zabytkowe tablice i symbole.
Ogromna praca włożona dla zachowania, zabezpieczenia i odnowienia posiadanych eksponatów spowodowała, że nasze zbiory mogą konkurować ze zbiorami wielu muzeów drogowych w Europie, a niektóre nie mają równych sobie, dlatego szczucińska muzealna ekspozycja decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w maju 1992 roku została wpisana do rejestru zabytków jako dobro narodowe.
Po reformie drogownictwa przeprowadzonej w 1991 roku zgromadzone unikatowe zbiory muzealne zostały zagrożone i placówka szczucińska znalazła się w trudnej sytuacji finansowej. Dla ratowania placówki z inicjatywy opiekuna zbiorów Marcelego Bochenka i byłego Naczelnego Dyrektora Okręgu Dróg Publicznych w Krakowie inż. Jerzego Bajera w dniu 8 lipca 1992 roku została powołana Fundacja Ochrony Zabytków Drogownictwa, której głównym celem działania jest wspieranie i finansowanie rozwoju muzealnictwa drogowo – mostowego w kraju.
Fundacji działa na obszarze RP i ma siedzibę w Szczucinie. Fundacja Ochrony Zabytków Drogownictwa jest organizacją pożytku publicznego.
od lewej: Władysław Kowal, Edward Wilczopolski, Jerzy Januś, Jacek Bojarowicz, Jadwiga Krzyżek, Krzysztof Raj, Jerzy Bajer, Marceli Bochenek
Hasłem prowadzącym tych ośmiu członków założycieli jest „ocalić od zapomnienia...” pięknej historii, tradycji i osiągnięć polskich drogowców, dlatego wzięli na siebie zadanie zorganizowania i wybudowania ekspozycji muzealnej na światowym poziomie. Nawiązana wzorowa współpraca Fundacji OZD z Generalną Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, w wyniku której osiągnięto należyte warunki do ratowania i eksponowania pamiątek drogowych i historii polskiego drogownictwa uwieńczona została powołaniem Wydziału Historii Drogownictwa w strukturach centralnych
Wydział Historii Drogownictwa jest komórką organizacyjną Biura Administracyjnego Generalnej dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad. Siedziba Wydziału znajduje się w Szczucinie., w powiecie dąbrowskim województwa małopolskiego.
Wydział Historii Drogownictwa działa na podstawie:
- ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz.U. z 2004 r. Nr. 204, poz. 2086),
- zarządzenia Nr 27 Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z dnia 29 września 2004 r. zmieniającego zarządzenia w sprawie nadania Regulaminu Organizacyjnego GDDKiA.
- regulaminu organizacyjnego GDDKiA
- regulaminu Wydziału Historii Drogownictwa
Nadzór nad Wydziałem sprawuje Dyrektor Generalny Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad za pośrednictwem Biura Administracyjnego.
Celem Wydziału jest zapewnienie ochrony zabytków drogownictwa poprzez ich gromadzenie
i zabezpieczanie oraz rozpowszechnianie wiedzy na temat.
Do zadań Wydziału należy w szczególności:
1. gromadzenie dóbr kultury i materiałów dokumentacyjnych związanych z
drogownictwem,
2. inwentaryzowanie, katalogowanie i udostępnianie do opracowań naukowych
zgromadzonych eksponatów, zbiorów i materiałów dokumentacyjnych
3. systematyczne uzupełnianie zbiorów nowymi nabytkami
4. przechowywanie zgromadzonych zbiorów w warunkach zapewniających im
bezpieczeństwo i magazynowanie ich w sposób dostępny dla badań naukowych,
5. zabezpieczanie oraz konserwacja zbiorów i eksponatów,
6. organizowanie wystaw stałych, czasowych i objazdowych,
7. prowadzenie działalności edukacyjnej,
8. udostępnianie zbiorów dla celów naukowych i edukacyjnych,
9. opracowywanie i wykonywanie modeli maszyn i urządzeń drogowych,
10. współpraca z Fundacją Ochrony Zabytków Drogownictwa,
11. współpraca ze wszystkimi jednostkami drogowymi samorządu terytorialnego i
podmiotami prywatnymi w zakresie ochrony zabytków drogownictwa w kraju i
zagranicę,
12. współpraca z krajowymi i zagranicznymi instytucjami zajmującymi się
działalnością, o której mowa w § 8 w celu upowszechniania wiedzy w zakresie
drogownictwa objętym działalnością Wydziału oraz udzielenie pomocy i fachowych
porad,
13. współpraca z oddziałami terenowymi GDDKiA w zakresie działalności skansenów i
izb pamięci Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad.
Wydziałem kieruje Naczelnik i ponosi odpowiedzialność za całokształt pracy kierowanego przez siebie Wydziału przed Dyrektorem Generalnym Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad.
Do zadań Naczelnika Wydziału należy w szczególności:
a) nadzór nad zbiorami i majątkiem
b) reprezentowanie wydziału na zewnątrz w ramach wykonywanych zadań
c) planowanie wydatków finansowych w ramach planów rzeczowych i finansowych, przedkładanie ich do zatwierdzania Dyrektorowi Generalnemu GDDKiA oraz opracowywanie sprawozdań z wykonywania tych planów,
d) bezpośrednie kierownictwa nad personelem pomocniczym Wydziału,
e) dbałość o odpowiedni dobór pracowników i wykonawców zapewniający poziom fachowy wykonywanych zadań.
Szanowna Rodzino Drogowców.
Dzielę się z Wami z radością informacjami o pracy Wydziału, który funkcjonuje od 1 stycznia 2005 roku.
Dzięki uprzejmości i życzliwości Redakcji Biuletynu informacje o naszej pracy będą podawane w każdym kolejnym numerze Biuletynu.
Serdecznie proszę o współpracę i pomoc w dokumentowaniu pięknej historii polskiego drogownictwa, a tym samym wypełnić szlachetną powinność wobec tych twórców, którzy byli przed nami i wobec tych, którzy przyjdą po nas...
Marceli Bochenek
Naczelnik Wydziału Historii Drogownictwa
w Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad