Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, jako centralny organ administracji rządowej właściwy w sprawach dróg krajowych, wykonuje zadania zarządcy dróg krajowych oraz realizuje budżet państwa w zakresie ich budowy, utrzymania, modernizacji i remontu. Inwestycje drogowe finansowane są ze środków krajowych poprzez Krajowy Fundusz Drogowy oraz ze środków pomocowych Unii Europejskiej. W dziale poświęconym Funduszom Europejskim przeznaczanym na rozwój sieci drogowej w Polsce znajdą Państwo podstawowe wiadomości o tych funduszach , a także szczegółowe informacje o projektach realizowanych przez GDDKiA ze środków unijnych – celach, zasięgu i kosztach projektu, planowanym terminie jego realizacji, stanie zaawansowania prac, wykonawcy itp. Dodatkowo projekty posiadają własne strony internetowe, do których linki znajdą Państwo pod artykułem opisującym dany projekt.
1. Perspektywa budżetowa 2014 - 2020
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020
W grudniu 2013 roku weszły w życie nowe rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) dotyczące polityki spójności na lata 2014-2020. W dniu 8 stycznia 2014 roku Rada Ministrów przyjęła projekt Umowy Partnerstwa będącej najważniejszym dokumentem określającym strategię wykorzystania nowej puli Funduszy Europejskich oraz projekty krajowych programów operacyjnych - przyjęcie dokumentów przez rząd umożliwia rozpoczęcie formalnych negocjacji z Komisją Europejską. Natomiast w dniu 23 maja 2014 roku Komisja Europejska zatwierdziła Umowę Partnerstwa - tym samym Polska jako jedno z pierwszych państw członkowskich zakończyła negocjacje tego strategicznego dokumentu.
Proponowany przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju podział środków w ramach poszczególnych programów krajowych przewiduje dla Programu Infrastruktura i Środowisko 27,41 mld euro (za MIiR).
Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju, jako instytucja zarządzająca POIiS, wdrożyła i udostępniła mechanizm umożliwiający sygnalizowanie o potencjalnych nieprawidłowościach lub nadużyciach w wykorzystaniu środków unijnych w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko. Narzędzie to umożliwia zgłaszanie nieprawidłowości poprzez adres e-mail naduzycia.POIS@mr.gov.pl ub specjalny formularz znajdujący się na stronie internetowej: www.pois.gov.plnieprawidlowosci. Przyjęte rozwiązanie ułatwi zgłaszanie nieprawidłowości i sprzyjać będzie realizacji programu w sposób etyczny i przejrzysty.
Łącząc Europę (CEF - Connecting Europe Facility)
11 grudnia 2013 roku Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej wydały rozporządzenie nr 1316/2013 ustanawiające Instrument „Łącząc Europę” (Connecting Europe Facility – CEF) - fundusz, przeznaczony na realizację projektów infrastrukturalnych w dziedzinie transportu, energetyki i telekomunikacji.
Instrument „Łącząc Europę” ma przyczynić się do zrównoważonego wzrostu, który będzie sprzyjał włączeniu społeczeństwa poprzez tworzenie nowoczesnych sieci transeuropejskich o wysokiej wydajności. CEF przyniesie korzyść dla całej Unii Europejskiej jako stymulator wzrostu konkurencyjności oraz spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej w ramach rynku wewnętrznego.
Zgodnie z rozporządzeniem 1316 budżet CEF wynosi 33,242 mld €.
2. Perspektywa budżetowa 2007 - 2013
PROGRAM OPERACYJNY "INFRASTRUKTURA i ŚRODOWISKO”
Program Operacyjny „Infrastruktura i Środowisko” na lata 2007-2013 (POIiŚ) Komisja Europejska przyjęła Decyzją nr K(2007)6321 z dnia 7 grudnia 2007 r. Jest to największy w historii Unii Europejskiej program, w ramach którego realizowane są projekty współfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności. Głównym celem Programu jest zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej.
Na realizację Programu Operacyjnego „Infrastruktura i Środowisko” na lata 2007-2013 przeznaczono ponad 37 mld euro, co stanowi ponad 40 procent całości środków polityki spójności dla Polski. Ze środków Unii Europejskiej będzie pochodziło ok. 28 mld euro (z Funduszu Spójności – ponad 22 mld euro, zaś z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego - niemal 6 mld euro). Tylko na projekty drogowe przewidziano w nim ponad 10 mld EUR.
W ramach POIŚ GDDKiA realizuje projekty dotyczące budowy autostrad, dróg ekspresowych oraz obwodnic w ciągach dróg krajowych o kluczowym znaczeniu.
PORPW
2 października 2007 r. komisarz ds. polityki regionalnej Danuta Hübner podpisała decyzję Komisji Europejskiej przyjmującą do realizacji Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej. Program ten stanowi dodatkowy element wsparcia z funduszy strukturalnych, który wzmocni działanie innych programów na obszarze pięciu województw: warmińsko-mazurskiego, podlaskiego, lubelskiego, podkarpackiego oraz świętokrzyskiego. W ramach Programu będą realizowane projekty o kluczowym znaczeniu dla rozwoju społeczno-gospodarczego w tych regionach. Ze śrdków UE przeznaczono na realizację Programu ponad 2,2 mld euro.
W ramach PO RPW GDDKiA realizuje projekty dotyczące budowy obwodnic na kluczowych ciągach dróg krajowych, wskazanych w Programie Operacyjnym, na obszarze województw Polski wschodniej.
EISP Litwa-Polska-Rosja 2007-2013
Program Operacyjny został przygotowany zgodnie z Rozporządzeniem (WE) Nr 1638/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 2006 r. określającym przepisy ogólne w sprawie ustanowienia Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa (Rozporządzenie EISP)1, Rozporządzeniem Komisji (WE) nr 951/2007 z dnia 9 sierpnia 2007 r. określającym przepisy wykonawcze dla programów współpracy transgranicznej finansowanych zgodnie z Rozporządzeniem (WE) nr 1638/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady określającym przepisy ogólne w sprawie ustanowienia Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa (Rozporządzenie Wykonawcze)2, Rozporządzeniem Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich3, Rozporządzeniem Komisji (WE, Euratom) nr 2342/2002 z dnia 23 grudnia 2002 r. ustanawiającym szczegółowe zasady wykonania Rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich.
Celem Programu jest wzmocnienie kontaktów między Polską, Rosją i Litwą poprzez intensyfikację współpracy dwustronnej i trójstronnej. Program oferuje wsparcie dla rozwoju społeczno-gospodarczego i wzrostu jakości życia mieszkańców na całym objętym nim obszarze. Program Współpracy Transgranicznej Litwa-Polska-Rosja EISP 2007-2013 kontynuuje i rozszerza współpracę na obszarze pogranicza trzech krajów, która dotychczas rozwijana była w ramach Programu Sąsiedztwa Litwa-Polska-Obwód Kaliningradzki Federacji Rosyjskiej INTERREG IIIA/Tacis CBC 2004-2006.
Głównym celem Programu jest wspieranie transgranicznych procesów rozwojowych.
2. Perspektywa budżetowa 2000 – 2006
FS (ISPA)
Fundusz Spójności jest instrumentem polityki strukturalnej Unii Europejskiej, lecz nie zalicza się do funduszy strukturalnych. Pomoc z Funduszu Spójności ma zasięg krajowy, a nie regionalny (jak w przypadku funduszy strukturalnych). Celem nadrzędnym funduszu jest wzmacnianie spójności społecznej i gospodarczej Unii poprzez finansowanie dużych projektów tworzących spójną całość w zakresie ochrony środowiska i infrastruktury transportowej. Pomoc Unii Europejskiej dla sektora środowiska i sektora transportu odzwierciedla filozofię trwałego i zrównoważonego rozwoju. Polega ona na zwiększaniu produktywności i konkurencyjności gospodarki głównie poprzez rozwój infrastruktury transportowej, lecz zarazem nie kosztem środowiska i jego zasobów, a przez to - kosztem przyszłych pokoleń.
ISPA czyli Przedakcesyjny Instrument Polityki Strukturalnej w Polsce (Instrument of Structural Policies for Pre-Accession) był jednym z trzech obok (Phare i SAPARD) instrumentów przedakcesyjnej pomocy Unii dla 10 państw kandydujących. Podstawowym jego celem było wsparcie spójności gospodarczej i społecznej poprzez współfinansowanie dużych projektów inwestycyjnych w sektorze środowiska i transportu. 1 maja 2004 r., po wejściu Polski do Unii Europejskiej, fundusz ISPA zakończył swoje funkcjonowanie w naszym kraju. Wszystkie projekty które zyskały możliwość dofinansowania w ramach ISPA a nie zostały zakończone, zrealizowane zostały w ramach Funduszu Spójności.
SPOT
Europejski Funduszu Rozwoju Regionalnego jest jednym z 4 funduszy strukturalnych w Unii Europejskiej służących wspieraniu zmian strukturalnych w regionach UE. Fundusze strukturalne służą wspieraniu regionów (w Polsce jako region należy rozumieć województwo), w których średni dochód na mieszkańca nie przekracza 75% średniego dochodu w UE; w odróżnieniu od Funduszu Spójności, który skierowany jest do krajów UE o PKB nie przekraczającym per capita 90% średniej unijnej.
Sektorowy Program Operacyjny-Transport (SPOT) był jednym z siedmiu programów operacyjnych służących realizacji Podstaw Wsparcia Wspólnoty na lata 2004 - 2006 (PWW). Program ten, wraz z częścią transportową strategii dla wykorzystania Funduszu Spójności, rozwijał cele PWW, określając kierunki, priorytety, działania i wysokość środków przeznaczonych na rozwój sfery transportu. Jako punkt wyjścia zachowano zgodność dokumentu z aktualnymi kierunkami, zarówno polityki transportowej, jak i polityki regionalnej UE i Polski.
3. Fundusze przedakcesyjne
PHARE
Program PHARE (ang. Poland and Hungary Assistance in Restructuring Economies) powstał w 1989 roku na podstawie inicjatywy Komisji Europejskiej. Od 1999 roku Phare był głównym instrumentem w przygotowywaniu krajów kandydujących do członkostwa w UE. W budżecie Unii Europejskiej na lata 2000-2006 wysokość funduszy została ustalona na sumę 1,56 mld euro rocznie dla wszystkich krajów. W momencie wejścia Polski do Unii Europejskiej program PHARE został zastąpiony przez fundusze strukturalne.
4. Inne Fundusze Unijne
TEN-T
TEN (Trans-European Network) to program pomocowy Unii Europejskiej funkcjonujący jako odrębna linia budżetowa w budżecie UE. Program ten ukierunkowany jest na wspieranie rozwoju transeuropejskich sieci transportowych (TEN-T), energetycznych (TEN-E) oraz telekomunikacyjnych (e-TEN).
Progi dofinansowania z budżetu TEN-T kształtują się następująco: projekty studyjne - 50% całości kosztów kwalifikowanych; projekty inwestycyjne - 10 %; projekty transgraniczne - 20%. Pomoc może mieć również formę subsydiowania kredytów oraz gwarancji kredytowych Europejskiego Banku Inwestycyjnego lub innej instytucji finansów.